جلوه جمال...

در آستانه چهلمین سال انقلاب اسلامی عصر روز شنبه ۲۹ دی ماه مراسم نکوداشت شهید والامقام حسین کرم قشقائی به همت موسسه هنرهای توسعه معاصر با اجرای حسین مسافرآستانه برگزار شد و میزبان سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدمجتبی حسینی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد، حمید نیلی مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی ایران، حجت‌الاسلام والمسلمین قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، مجید رجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران، سردار حسین دهقان مشاور فرماندهی کل قوا، مهدی افضلی مدیرعامل موسسه توسعه هنرهای معاصر، حمید شاه‌آبادی معاون صدای رسانه ملی، قادر آشنا رییس موسسه نمایشگاه‌های ایران، سعید اسدی مدیر مجموعه تئاتر شهر، حجت‌الاسلام ابوترابی امام جمعه موقت تهران، سیدمرتضی حسینی نماینده بنیاد شهید، محسن سلیمانی مدیر انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس، همچنین هنرمندان و شخصیت‌هایی همچون دکتر قطب‌الدین صادقی، اسماعیل خلج، داود فتحعلی‌بیگی، شهرام گیل‌آبادی مدیرعامل خانه تئاتر، ایرج راد، دکتر محمود عزیزی، دکتر تاجبخش فنائیان، کوروش زارعی، اصغر همت، داود دانشور، محمود هندیانی و... بود.

در ابتدای این مراسم سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از ویژگی‌های انقلاب را حضور اقشار مختلف در آن دانست و آن را از لحاظ گستره و تنوع اجتماعی متفاوت از دیگر جریان‌های سیاسی دانست و گفت: انقلاب اسلامی، انقلابی است که به حق باید آن را رستاخیز اجتماعی ملت ایران در برهه‌ای از تاریخ معاصر نامید. ما در جریان انقلاب اسلامی شاهد مجموعه‌هایی متکثر از قشرهای گوناگون مردم در صحنه مبارزات بودیم که از این میان می‌توانیم به قشر فرهنگی و هنری نیز اشاره کنیم. البته آن‌ها حضوری کمی متفاوت‌تر از حضور آحاد مردم در خیابان‌ها داشتند که از آن جمله می‌توان به رفتار معنا‌دار اهالی رسانه و مطبوعات در جریان‌سازی اجتماعی اشاره کرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخشی دیگر از سخنانش با اشاره به نقش رسانه‌ها در جریان مبارزات انقلاب، افزود: گاه با اعتصاب و سکوت خبری اهالی رسانه که از ۴ روز تا ۴ ماه به طول می‌انجامید مواجه می‌شدیم و گاه با کثرت اخبار؛ آن‌ها به منظور تنویر افکار عمومی از پرداختن به کوچک‌ترین وقایع منجر به وقوع انقلاب اسلامی غفلت نمی‌کردند و باید گفت که به این واسطه اهالی رسانه و مطبوعات پیش‌قراولان حضور جامعه هنری در عرصه مبارزات علیه رژیم طاغوت بودند.

صالحی در ادامه گفت: سرود و موسیقی به عنوان یکی از مظاهر هنری در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ مؤثرترین کارکردها را در جریان مبارزات انقلابی ایفا کرد و با موضوعات و در قالب ژانرهای گوناگون همراه با مردم انقلابی در کلام و آوا مظهری از حس و شعور فزاینده سیر پرخروش حرکت انقلابیون را راهبری و سامان بخشید و به آن انسجام و قوام لازم را داد که البته این سیر از ۲۸ مرداد سال ۳۲ در جریان ساخت آثار موسیقایی با تم و موضوع سیاسی آغاز شد، اما همانطور که اشاره شد در دو دهه ۴۰ و ۵۰ به اوج خود رسید. انقلاب اسلامی اساساً انقلاب شعر و شعور توأمان مردم ایران است. بین شعر و شعار جاری بر لبان مردم کوی و برزن که علیه رژیم طاغوت دست به قیام زده بودند، نسبتی شکل گرفت که بی‌بدیل است و البته همین شعار به‌دلیل آهنگین بودن در بسیاری از قطعات موسیقی موسوم به موسیقی انقلابی مورد کاربرد قرار گرفت، هر چند که شاید در تدوین و گردآوری همه این آثار تاکنون اهتمام و توجه درخوری صورت نگرفته است. عرصه دیگر هنری که می‌توان آن را یکی دیگر از مظاهر تبلور اندیشه و آرمان انقلابی مردم ایران به شمار آورد هنرهای تجسمی، عکاسی و نقاشی است که در این عرصه‌ها و به ویژه در نقاشی هنرمندان با توسل به تکنیک‌های سنتی نقاشی در ایران و در گونه‌هایی همچون نقاشی آئینی و سنتی، سقاخانه‌ای و حتی مدرن به ثبت‌نگاری وقایع انقلاب اسلامی همت گماردند که نمونه‌هایی بی‌بدیل از این آثار خوشبختانه در گنجینه‌های مؤسسات و نهادهای فرهنگی و انقلابی حفظ و حراست می‌شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در همین ارتباط و با اشاره به دیگر حوزه‌های فعالیت هنری در این مسیر اظهار داشت: هنرهای نمایشی در عرصه فرهنگ و هنر به ویژه در دهه ۴۰ و ۵۰ در قالب‌های سیاسی و اجتماعی به طرح مباحثی روشنگرانه و در راستای رسیدن انقلاب اسلامی به اهداف و آرمان‌های بلند خود، کارکرد ویژه‌ای داشت و هنرمندان در آن بدون ترس و واهمه‌ای به موضوعات نقادانه پرداختند که رهگشای حرکت عظیم ملت ایران در جریان انقلاب اسلامی بود. به این واسطه است که باید گفت انقلاب بزرگ ملت ایران در سال ۵۷ بدون تبیین نقش هنرمندان در به ثمر رساندن آن قابل روایت نیست و باید بگویم که در آن مقطع هر هنرمندی از هر مشرب فکری ولو متناقض و ضد یکدیگر با بیان خاص خود به مقابله با تفکر منحط و نامشروع طاغوت پرداخت هر چند که در گام آخر در عین حالی که کلام و بیان ضد یکدیگر داشتند اما بنا به خواستی متحد دست به تولید محصول هنری می‌زدند.

صالحی در پایان سخنانش با اشاره به مقام شامخ شهید قشقائی گفت: افراد بی‌شماری همچون شهید قشقائی در آن روزگار و در عصر روشنگری مردم نقش خود را ایفا کردند و موجب انسجام و وحدت میان ایرانیان در راه رسیدن به آرمانی یعنی ایرانی آزاد و مستقل شدند. ما البته در وزارت ارشاد باید بیش از پیش به این حضور فهیم جامعه هنری در عرصه‌های گوناگون انقلاب اسلامی بپردازیم اما عجالتاً در قالب گردآوری مجموعه‌ای به نام «جلوه جمال» سعی در معرفی شهدای هنرمندی داشتیم که بیشتر مربوط به سال‌های منتهی به انقلاب اسلامی بودند.

دکتر قطب‌الدین صادقی کارگردان و مدرس دانشگاه که دیگر سخنران این مراسم گفت: حسین قشقائی با اینکه در جریان تئاتر آثار اندکی را از خود به جای گذاشته بود اما با حضور در حسینیه ارشاد و ارتباط نزدیک با دکتر شریعتی جزء هنرمندانی است که خوشبختی برای او مفهوم فردی نداشت و دارای نمودهای اجتماعی بود...

ادامه‌ی این گزارش را می‌توانید در شماره‌ی 232 مجله‌ی نمایش بخوانید.