گزارشی از نشست تاثیر ترجمه کتاب‌های مرجع بر آموزش بازیگری در ایران
مدرسان بازیگری احتیاج به به‌روزرسانی آموزش دارند
نشست تخصصی «تاثیر ترجمه کتاب‌های مرجع بر آموزش بازیگری در ایران» به همت دفتر پژوهش، آموزش و انتشارات اداره کل هنرهای نمایشی در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
نشست تخصصی «تاثیر ترجمه کتاب‌های مرجع بر آموزش بازیگری در ایران» به همت دفتر پژوهش، آموزش و انتشارات اداره کل هنرهای نمایشی با حضور مسعود دلخواه، پوپک رحیمی و مسعود میرطاهری به عنوان سخنران و سید جواد روشن مدیر دفتر انتشارات نمایش، دوشنبه 22 مرداد در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
درابتدای این نشست مسعود دلخواه با اشاره به شروع ترجمه کتب بازیگری توسط پیشکسوتان هنر نمایش گفت: «نهضت ترجمه کتب بازیگری در ایران با پیشکسوتان این عرصه از جمله مهین اسکویی که آثار کنستانتین استانیسلاوسکی را از زبان اصلی به فارسی برگرداند، آغاز شد و در ادامه دیگرانی همچون پرویز تائیدی و احمد دامود و غیره این مسیر را ادامه دادند.»
او سپس گفت: «در حال حاضر این نهضت به ثمر رسیده و آثار خیلی خوبی ترجمه و وارد بازار نشر شده است. زنده یاد احمد دامود کتاب‌های مربوط به بازیگری متد و استلا آدلر و تعدادی کتاب دیگر را ترجمه کرده و زحمات زیادی در این خصوص کشیده است.»
دلخواه ضمن اشاره به اینکه هنوز تا حصول نتیجه مطلوب فاصله زیادی داریم، افزود: «در حال حاضر مشکل اصلی ما این است که کتاب یا کتاب‌های مشخصی را به عنوان منبع آموزش بازیگری در آکادمی‌ها و مراکز علمی معرفی نکرده‌ایم. برای همین آموزش در این زمینه تکراری شده و علت اصلی آن نداشتن منبع و مرجع مشخص و معین در کلاس درس است.»
او سپس به موضوع ترجمه کتب تخصصی در امر بازیگری پرداخت و گفت: «ترجمه کتب بازیگری، موضوعی تئوری است و وقتی ارزشمند می‌شود که توسط اساتید در دانشگاه‌ها تدریس شود. در غیر این صورت مانند این است که چند کتاب درباره شنا بخوانیم اما هیچ وقت رنگ استخر را نبینیم.»
این بازیگر و کارگردان تئاتر در ادامه افزود: «در حال حاضر فاصله بین تئوری و عملی رشته بازیگری زیاد است و این آسیب جدی به موضوع آموزش در این رشته می‌زند. باید این فاصله از بین برود. کتاب‌های زیادی در این زمینه چاپ و به بازار ارائه شده اما متاسفانه در کتابخانه و کتاب‌فروشی‌ها نگهداری می‌شود و در کلاس‌ها خبری از آنها نیست. بخش آموزش هر آکادمی و دانشگاه وظیفه دارد تا مطالب و کتب به‌روز را تهیه و در اختیار هنرجویان و دانشجویان قرار دهد.»
او در ادامه به آسیب‌شناسی رشته آموزش بازیگری پرداخت و گفت: «در سال‌‌های اولیه بازیگری، هنرجویان باید در آثار رئالیستی تجربه‌اندوزی کنند. در آثار نویسندگانی مثل تنسی ویلیامز، آنتوان چخوف و یا آرتور میلر. در حالی که در ایران از همان ابتدا هنرجویان سراغ آثار غیررئالیستی می‌روند.»
این استاد دانشگاه همچنین افزود: «بازیگری امر ساده‌ای نیست. بازیگری فن، علم و یک مهارت است. بازیگر موفق هیچ وقت بیکار نیست. همیشه و همه حال در حال کار، تمرین و آموزش است. بازیگر سه وسیله مهم برای رسیدن به نقش دارد: تکنیک، غریزه و احساس که باید به همه آنها توجه کند. هدف بازیگر این است که تماشاگر را با متن آشتی دهد.»
در ادامه نشست، مسعود میرطاهری مدرس بازیگری گفت: «در دروس علمی مثل ریاضیات منابع خاصی وجود دارد که باید درست همانند همان سرفصل‌های معین تدریس شود. اما در رشته بازیگری چنین نیست و با توجه به اینکه هر مدرسی بنا به تجربه و سلیقه خود تدریس می‌کند، برای همین در آموزش بازیگری غلط‌های زیادی مشاهده می‌شود.»
او افزود: «با خواندن کتب بازیگری کسی بازیگر نمیشود. بازیگر باید روی اسلوب خاصی کار کند. در کنار آن مدرسان بازیگری هم احتیاج به به‌روزرسانی آموزش دارند، اما متاسفانه در مقابل آن مقاومت می‌کنند و این موضوع می‌تواند مشکلات زیادی بوجود آورد.»
این بازیگر تئاتر در ادامه اضافه کرد: «وقتی چنین وضعیتی در رشته بازیگری پیش می‌آید، مدرسان دانسته‌های خود را تدریس می‌کنند و این می‌تواند آسیب‌های زیادی به آموزش بازیگری بزند. معلم بازیگری باید همیشه در جستجو برای دانستن باشد. باید بتواند طرح درس تولید کند.»
در ادامه این نشست پوپک رحیمی مترجم کتب آموزش بازیگری گفت: «وقتی ترجمه کتب آموزش بازیگری را آغاز کردم، شرایط خاصی از این نظر در ترجمه کتاب‌های بازیگری وجود داشت. اشتباهاتی در کتاب‌های ترجمه وجود داشت که باید از آنها اجتناب می‌کردم.»
او همچنین افزود: «مترجم اگر دقت لازم را به کار نبرد و از روش ترجمه تحت‌الفظی استفاده کند، اشتباهاتی را وارد متون خواهد کرد که بعدها باید مدت‌ها کار و تلاش کرد تا آن اشتباه را رفع کرد. معنی تحت‌الفظی کلمات، روح ترجمه را همراه خود ندارند. برای ترجمه کتاب باید علم ترجمه را بدانیم.»
وی به معضلات ترجمه در کشور اشاره کرد و افزود: «وقتی کتاب‌هایی مربوط به روش متد اکتینگ را ترجمه و به هنرجویان پیشنهاد می‌کردیم که بخوانند، متوجه شدیم که برای فهم این روش دچار مشکل می‌شوند. این کتاب را باید مدرسان استفاده می‌کردند نه هنرجویان. صرف خواندن و انجام تمرینات کتاب باعث بازیگر شدن شخص نمیشود. باید این تمرینات زیر نظر استاد مجرب و آگاه انجام شود.»
او در انتهای سخنان خود به ویراستارانی که با تئاتر آشنایی ندارند اشاره کرد و گفت: «یکی از مشکلات ترجمه متون آموزش بازیگری تئاتر، عدم وجود ویراستاران این رشته است که البته در هر انتشاراتی این موضوع فرق می‌کند، چرا که هر کدام رسم‌الخط‌های خاص خود را دارند.»
این نشست با طرح سوالاتی از سوی حاضران به پایان رسید.
