شماره 209 مجله نمایش
بیومکانیک
از درس گفتارهای سرگئی آیزنشتاین دربارة بیومکانیک وسوالد میرهولد
بیومکانیک از درس گفتارهای سرگئی آیزنشتاین دربارة بیومکانیک وسوالد میرهولد 2
بیومکانیک از درس گفتارهای سرگئی آیزنشتاین دربارة بیومکانیک وسوالد میرهولد 3
ترجمه و تألیف دکتر مهدی حامدسقایان
شالودههای بیومکانیک، نخستین بار در استودیوی میرهولد(در دورانِ کار او در سنت پترزبورگ، خیابان بارودینسکی، شماره 6) در سال 1915 میلادی کشف و پیریزی شد. کارهای ابتدایی برای ایجاد این نظام نوین حرکتی، حاصلِ مطالعة فنون وشگردهای بازیگران نابغة ایتالیایی در نمایش کمدیا دلارته بود.
میرهولد در سال 1918 در شهر سنت پترزبورگ در کارگاه آموزشیاش با عنوانِ تکنیکهای حرکت صحنهای و پس از آن در بین سالهای 1921 تا 1922 در مسکو، در لابراتوار تئاتریاش به نامِ فنون بازیگری و سرانجام در سال تحصیلی 22- 1921 درمدرسة عالی تئاتر، کار تکمیلِ آموزههای خود را ادامه داد. میرهولد شیوة خود را بیومکانیک نام نهاد.
قوانین بیومکانیک بر روی مطالعه دقیق اندامگان و درک فیزیولوژیِ بدن انسان پایهریزی شده است. این شیوه با مطالعة دقیق نظام حرکتی انسان و ژرفنگری در حرکت اندامگان، به دنبال ایجاد ساز و کاری تازه در حرکت انسان و فعالکنندههای اندام است. با تکیه بر چنین مطالعاتی، بیومکانیک، بازیگری میآفریند که آگاهی کافی بر مکانیسمهای جسمانی خود دارد و به شکلی آرمانی از تواناییِ تسلطِ کامل بر بدن و تقویت و بهبود آن برخوردار است.
انسان معاصر که در دنیایی ماشینی زندگی میکند، نمیتواند ابزارهای حرکتی و اندامگان خود را ماشینی و مکانیکی نکند.
بیومکانیک، اصول تحلیل دقیقِ اجرای هر حرکت را ارائه میدهد. ارائه دهندة تفاوتهای جزئی هر حرکت با حرکتهای دیگر است. دقت و وضوحِ هرچه بیشتر در اجرای هر حرکت را هدفگذاری میکند و برای نمایشی کردن و اجرای حرکتها از اصول تیلوریسم[i] بهره میبرد. بازیگر معاصر میبایست همچون موتوری خودکار، روی صحنه کامل و مطلق به نظر آید.
در عصر ماشینی شدن، بدن بازیگر- اجراگرِ بیومکانیک نیز شبیه به ماشین کار میکند. هر حرکتِ مجزا و جداگانة گروه عضلاتِ بازیگر باید از سوی تماشاگر همچون نیروی محرکه و واکنش همه بدن او تلقی شود.
آفرینش بیومکانیک سبب آفرینش انسان میشود و همسازی در میانِ ابزارهای حرکتی، باعث کشف ساز و کارهای زندگی مدرن میگردد. تئاتر – به عنوان سخنگوی فضای اجتماعی همة اعصار- به بازیگرانی نیاز دارد، که بر پایة نظامِ زندگی مدرن پرورش یافته باشند و دانشکدههای تئاتری نیز باید در پشت دیوارهای خود، بازیگر- انسانِ مدرن را خلق کنند.
گذشته از آن دسته از نظریههای بازیگری که اساس خود را بر تأثیرپذیریِ روانی از نقش و زیرساختهای روانشناختی قرار دادهاند، بیومکانیک اساس کار خود را بر شناخت ساختار بدنِ انسان پیریزی میکند. این شیوه که از روانشناسی تنها برای اثبات تقدمِ بدن بر ذهن واحساس بهره میگیرد، بازیگران را با علومی دقیق آموزش داده و سبب پیشرفت و پرورش درک آنان میشود؛ و از سوی دیگر با آموزشهای ورزشی، نمونهای از انسانِ پرورش یافته را خلق میکند که قادر است به خوبی به تئاتر خدمت نماید. بیومکانیک با حرکات گروهیِ خود، نمایشی اجتماعی و مطلوب از سازماندهی، نظم و قدرت را همراه با ارائه مکانیزمی مدرن، در میان تودة مردم ترویج میدهد.
سخنرانی آیزنشتاین در تئاتر پرولِت کولت پیرامون بیومکانیک
استانیسلاوسکی و کمیسار ژفسکایا[ii] از مکتب روانشناسی ویتالیستها[iii](حیات گرایان) استفاده می کردند.
میرهولد از مکتب ماشینگرایان و ماتریالیستها استفاده میکند!
بیومکانیک از دوران باستان برای ارتقای جسمانی و تقویت بدنی و نیز در ارتباط با زندگی معنوی و روحی انسان مورد استفاده قرار میگرفت. اما در دورانِ معاصر این شیوه، منحصراً به مثابه نظام پرورش جسمانی انسان محسوب میشود.
[i] . تیلوریسم(Taylorism) مکتبی است که توسط فردریک وینسلو تیلور(۱۹۱۵-۱۸۵۶) اقتصاددان و نظریهپرداز آمریکایی بنیان گذاشته شد. تیلور اعتقاد داشت که با بررسی حرکات فیزیکی کارگران در کارخانهها میتوان حرکات اضافه و نامناسب را از فرآیند کار حذف کرده و بازدهی بیشتری برای چرخة تولید فراهم آورد. او این رویکرد خود را اقتصاد حرکت نام گذاشت. میرهولد با استفاده از تیلوریسم، تعیین نقطه گذاری در ابتدا و انتهای حرکات، مکث و وقفه پس از هر حرکت در حال اجرا و هندسی کردن حرکات طراحی شده را در بیومکانیک مطرح ساخت و از مفهوم اقتصاد حرکت نیز بهره گرفت.
[ii] . Vera, komissarzhev skaya(1864-1910)- بازیگر و سرمایهگذار تئاتر که از بسیاری هنرمندان همچون میرهولد حمایت کرد. ...
.
.
.
.
.
خوانندگان و علاقمندان محترم می توانند مطلب کامل این مقاله را از طریق مراجعه به سایت www.magiran.com دریافت و مطالعه فرمایند.