نقد نمایش: "پرتره مرد ریخته"
نویسنده و کارگردان: غلامحسین دولت‌آبادی، آراز بارسقیان

حسن پارسایی[i]

نمایشنامه‌های متعددی نوشته‌شده‌اند که موضوعشان خود تئاتر بوده، اما متونی که فقط به یکی از شخصیت‌های مهم دنیای تئاتر بپردازند، کم بوده‌اند. نوشتن و اجرای چنین متنی در عین دشواری نیاز به ساختاردهی دراماتیک دارد که این جنبه هم تا حدی کار را دشوارتر می‌کند، زیرا باید زندگینامه، افکار، عواطف، روابط و ماجراهای زندگی چنین شخصیتی خیلی خوب نشان داده شود تا متن و پیرو آن اجرا، به‌طور همزمان شاکله روایی و داستان‌گونه‌ای به خود بگیرند و نویسنده هم به دراماتورژی یعنی داشته‌ها و الزامات دراماتیک و نمایشی اثر توجه مضاعفی داشته باشد.

نمایش «پرتره مرد ریخته» به نویسندگی و کارگردانی مشترک «غلامحسین دولت‌آبادی» و «آراز بارسقیان» که هم‌اکنون در تماشاخانه سنگلج اجرا می‌شود، نشانگر چنین داده‌ها و داشته‌هایی است و حتی یک اجرای الگویی و آموزشی به شمار می‌رود.

این نمایش، زندگینامه هنری، سیاسی و اجتماعی یکی از بنیان‌گذاران و تعالی‌دهندگان تئاتر ایران یعنی «عبدالحسین نوشین» است و نویسندگان نمایشنامه با رویکردی استقرایی و دقیق به زوایای روحی، روانی و نگره‌های اجتماعی، سیاسی و هنری این شخصیت پرداخته‌اند. آن‌ها در نهایت متن را که در اصل ساختار درام دارد، به شکل «مونودرام»، یعنی با توسل به ایفای نقش‌های همه پرسوناژها توسط یک بازیگر به اجرا درآورده‌اند ؛ این ابتکار ثانویه سبب شده شاکله کلی اجرا به‌صورت «نمایش در نمایش» درآید و موقعیت‌های مهم زندگی «عبدالحسین نوشین» با میزانسن‌دهی‌های نمایشی و با بازیگری خود این شخصیت تئاتری به‌جای شخصیت‌های حاضر در متن و غایب در صحنه، نشان داده شوند. بخش‌های موردنظر به‌تناوب و به‌صورت عینی و نمایشی با بهره‌گیری از «وانمود سازی» و انعکاس‌دهی صحنه‌ای موقعیت‌های فرضی به نمایش درمی‌آیند. این ترفند هوشمندانه اجرایی، نمایش را از یکنواختی به در آورده و همزمان مهارت و توانمندی برجسته و هنرمندانه «اصغر همت» را هم در ارائه نقشی دشوار، طولانی و خاص به اثبات رسانده است.

نمایش «پرتره مرد ریخته» جزو نمایش‌های خاص به شمار می‌رود و علاوه بر تجلیل از یکی از بزرگان تئاتر ایران، نوعی ادای دین به خود مدیوم تئاتر هم هست. به همین دلیل، عملاً برای علاقه‌مندان تئاتر جنبه‌هایی نوستالژیک هم دارد. ....

.

.

.

.

.

.

.

خوانندگان و علاقمندان  محترم می توانند مطلب کامل  این مقاله را از طریق مراجعه  به سایت  www.magiran.com دریافت و مطالعه فرمایند.