پژوهش؛ پیش شرط توسعه است

گپ‌وگفت انتشارات نمایش در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور منوچهر اکبرلو، مدرس و نمایشنامه‌نویس با موضوع «لزوم ثبت اسناد و تالیف کتاب‌های مرتبط با تئاتر و بهبود کیفی آثار این حوزه» روز سه‌شنبه، بیست‌وسوم اردیبهشت در غرفه انتشارات نمایش برگزار شد. 

اکبرلو با بیان اینکه پژوهش پیش‌شرط توسعه است، گفت: پژوهش مبتنی بر داده و اطلاعات است و بدون داشتن اطلاعات صحیح نمی‌توان در مورد چیزی اظهارنظر کرد. این پژوهش‌ها مورد توجه مدیران برای سیاست‌گذاری، مردم برای انتخاب مسیرشان و تولیدکننده برای سمت‌وسوی تولیدات خود را از نگارش تا شیوه  اجرا و نوع تبلیغات مشخص کنند.

او ادامه داد: جمع‌آوری تاریخ معمولا به دو شکل انجام می‌شود. یکی جمع‌آوری اطلاعات که همان اسناد، نامه‌ها، صورت جلسات، سخنرانی‌های صوتی و تصویری است و نوع دوم تحلیل این اطلاعات است. این دو به دلیل گستردگی نمیتوانند در یک کتاب باشند و بهتر است در 2جلد انجام شود. تاکید من روی جمع‌آوری اطلاعات است چراکه این اطلاعات به مرور زمان از بین می‌رود. 

این هنرمند افزود: اطلاعات بسیار ریز برای ثبت ارزشمند است. چراکه بیشتر این اطلاعات در گفت‌وگو با افراد به دست آمده است. متاسفانه ما علاقه‌ای به آرشیو نداریم. کسانی که از خارج از حوزه تئاتر وارد مدیریت تئاتر شدند؛ بیشتر از کتاب‌های تالیف شده با محوریت آرشیو بیشتر استقبال کرده‌اند. اما به نوعی مدیران تئاتری احساس بی‌نیازی می‌کنند و تاریخ را مصرفی می‌دانند.

او با بیان اینکه ما در حوزه ثبت و ضبط خلا زیادی داریم؛ گفت: کتاب‌هایی که به تاریخچه اشاره دارد؛ در چاپ‌های جدید ممکن است با اطلاعات جدید روبرو شویم و کتاب با اطلاعات جدید منتشر شود.

این پژوهشگر گفت: پژوهشگر باید ذهن تحلیلگر داشته باشد و به شدت خنثی نگاه کند. من در ادیت‌ها همیشه سعی می‌کنم خنثی باشم و بدون هیچ قضاوتی به پژوهش بپردازم. در کتاب «تاریخچه جشنواره» که حدود 700 صفحه هست، در هیچ کجا قضاوتی صورت نگرفته و صرفا به ارائه اطلاعات پرداخته شده است. مخاطب در طی خواندن مطالعه کتاب متوجه تفاوت بین دوره‌ها و عملکرد آن‌ها می‌شود. برای من این وجه خاطره نگاری برای افراد مورد توجه نیست، بلکه توجه به تجربیات است که در طول دوره‌ها اهمیت دارد. به همین دلیل ما از توصیف صرف به نتیجه می‌رسیم. مثلا دوره چهل را عصر طلایی تئاتر می‌دانند؛ باید بدانیم که چه شیوه‌ای کار می‌کردند؛ مخاطب را چگونه جذب می‌کردند یا.....از تجربیات آن‌ها با توجه به روزرسانی جدید بهره ببریم.

اکبرلو با اشاره به لزوم پرداختن به اخلاق حرفه‌ای در تئاتر اشاره کرد: ما در این حوزه یکسری مسائل کلی داریم ولی به آن به صورت جزئی پرداخت نشده است. این موضوع باید از زیست، خاطرات و تاریخ شفاهی استخراج کنیم. من در حال پرداختن به موضوع اخلاق حرفه‌ای در حوزه فعالان تئاتر کودک و نوجوان هستم چراکه چندین جلد کتاب در این حوزه منتشر شده است و می‌توان از آن استخراج کرد. 

او ادامه داد: زمانی که شما تاریخ شفاهی دارید و مصاحبه می‌کنید؛ فرد از شکست‌های خود حرفی نمی‌زند و هرکسی دوره خود را تاثیرگذار می‌داند. زنده یاد اسکوئی کتابی به نام «سیری در تاریخ تئاتر ایران» را تالیف کرده است که برخی آن را به دلیل منیت نقد کردند و حتی آقای عباس جوانمرد کتابی به نام «غبار منیت» در واکنش به آن نوشت. من نیز یادداشتی بر کتاب آقای جوانمرد نوشتم؛ چراکه اگر آقای اسکوئی آن کتاب را ننوشته بود، از طریق کتاب آقای جوانمرد وجوه دیگر تاریخ ذکر نمی‌شد.

این هنرمند در پایان بیان کرد: مکتوب شدن یا بهتر است بگوییم ثبت شدن به شکل نوشتاری، تصویری یا صوتی و در دسترس قرار گرفتن اسناد بسیار اهمیت دارد. بزرگ‌ترین حُسن یک کتاب که به حفظ تاریخ می‌پردازد؛ این است که واکنش دیگران را در بر داشته باشد و آن‌ها بتوانند وجوه دیگر تاریخ را نشان دهند.